PHÂN LOẠI CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH
Phụ thuộc vào từng tiêu chí và từng mục đích, ta có thể có nhiều cách để phân loại các hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Xét một cách khái quát, ta có thể chia các hành vi cạnh tranh không lành mạnh thành ba nhóm đó là: Các hành vi mang tính chất lợi dụng lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp khác; Các hành vi mang tính chất công kích hay cản trở; Các hành vi lừa dối, lôi kéo bất chính khách hàng. Hãy cùng Luật STC tìm hiểu về các hành vi này nhé.
- Các hành vi mang tính chất lợi dụng lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp khác
Đây là nhóm hành vi không cạnh tranh điển hình, thường được thực hiện dưới các cách thức như: Gây nhầm lẫn về nguồn gốc hàng hóa, dịch vụ, lợi dụng thành quả đầu tư của người khác, giá trị doanh nghiệp khác đạt được, xâm phạm bí mật kinh doanh để sử dụng trái phép lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp khác,… Phương pháp để xác định được hành vi gây nhầm lẫn về nguồn gốc hàng hóa là đặt ra sự so sánh giữa các dấu hiệu để nhận biết hàng hóa của doanh nghiệp đang sử dụng bị coi là đã có hành vi sử dụng những thông tin gây nhầm lẫn cho khách hàng.
Nhóm hành vi trên cũng là dạng hành vi gần với các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, sự khác biệt chỉ nằm ở đối tượng bị xâm phạm.
Ví dụ, đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đối tượng bị xâm phạm là tài sản trí tuệ cụ thể của doanh nghiệp đã được xác lập quyền thông qua việc đăng ký và được cấp văn bằng bảo hộ. Còn đối với trường hợp cạnh tranh không lành mạnh, đối tượng bị xâm phạm có phạm vi rộng hơn, bao gồm tất cả giá trị, thành quả mà doanh nghiệp cạnh tranh đạt được một cách hợp pháp thông qua quá trình kinh doanh chẳng hạn như những yếu tố công khai như uy tín thương hiệu, chỉ dẫn thương mại hay không công khai như bí mật kinh doanh. Nhưng không phải mọi dạng thành quả đầu tư, lợi thế cạnh tranh đều được bảo vệ, có những đối tượng có được từ kết quả phát triển kinh tế xã hội, khoa học kĩ thuật chung của ngành, khi đó các doanh nghiệp có quyền tiếp cận và sử dụng tự do để thúc đẩy hiệu quả kinh doanh.
Trong quá trình xử lý vụ việc cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng đến người tiêu dùng cũng được tính đến khi việc lợi dụng uy tín, thành quả đầu tư của người khác gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng về hàng hóa, dịch vụ, uy tín hay khả năng kinh doanh của bên vi phạm.
Ví dụ điển hình của hành vi này là bánh kẹo tết. Cứ đến tết, một số hãng bánh kẹo bị làm nhái, vỏ hộp thì có hình ảnh, màu sắc na ná như hàng chính hãng, cái tên thì khác một hai chữ, còn ruột thì khác hoàn toàn. Ví dụ Choco-pie (hàng thật) – Chocopai (Hàng nhái), Tipo (hàng thật) – Tippo (Hàng nhái), KitKat (hàng thật) – KitKet( hàng nhái),….các hàng nhái này sẽ được chuyển đến khu vực nông thôn, vùng núi, vùng sâu vùng xa để đánh lừa người tiêu dùng.
- Các hành vi mang tính chất công kích hay cản trở
Nhóm hành vi này có bản chất chung là tấn công vào đối thủ cạnh tranh, triệt tiêu hoặc làm suy giảm các lợi thế cạnh tranh của đối thủ cạnh tranh thông qua các hoạt động như lôi kéo, mua chuộc nhân viên của đối thủ, đưa thông tin sai trái làm mất uy tín đối thủ cạnh tranh, và nhiều các thủ đoạn khác. Các hành vi này được thực hiện dưới rất nhiều cách thức đa dạng. Những hành vi này không điển hình và đôi khi khó phát hiện hơn nhóm hành vi trên nhưng các bên liên quan có thể sử dụng các quy định trực tiếp về gây thiệt hại và bồi thường thiệt hại của pháp luật dân sự hoặc cả hình sự để giải quyết tranh chấp một cách triệt để, thay vì áp dụng riêng quy định của pháp luật về cạnh tranh không lành mạnh.
Theo quy định của Luật cạnh tranh Việt Nam, các hành vi được coi là các hành vi mang tính chất công kích hay cản trở doanh nghiệp khác gồm: hành vi ép buộc trong kinh doanh, hành vi gièm pha doanh nghiệp khác, hành vi gây rối hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp khác.
Ví dụ Ngày 31 tháng 12 năm 2007, Công ty Xăng dầu hàng không Vinapco và Hãng Hàng không Pacific Airlines (PA) ký Hợp đồng mua bán nhiên liệu hàng không JET A-1 số 34⁄PA2008. Theo đó hai bên đã thỏa thuận mức phí cung ứng nhiên liệu.
Ngày 12 tháng 3 năm 2008, Vinapco mời PA đến họp để xác định lại mức phí cung ứng mới. Ngày 24 tháng 3 năm 2008, Vinapco và PA đã họp tại trụ sở của Vinapco. Tại cuộc họp này, PA thừa nhận việc tăng phí cung ứng khi chi phí thị trường tăng là hợp lý nhưng yêu cầu phí cung ứng phải bình đẳng giữa các hãng hàng không nội địa, cụ thể là giữa PA và Tổng công ty Hàng không Việt Nam (VNA).
Ngày 26 tháng 3 năm 2008, PA gửi công văn đến gửi Vinapco bày tỏ sự không chấp nhận việc Vinapco áp dụng mức phí cung ứng mới khác nhau giữa VNA và PA, đồng thời đề nghị Vinapco và PA cùng kiến nghị Chính phủ và các Bộ liên quan xem xét, quyết định. Ngày 28 tháng 3 năm 2008, Vinapco gửi fax cho PA yêu cầu PA phải chấp thuận bằng văn bản mức phí cung ứng mới và kết thúc thỏa thuận, đàm phán trước ngày 31/3/2008.
Ngày 31 tháng 3 năm 2008, Vinapco có công văn gửi cho các xí nghiệp xăng dầu của Vinapco ở các khu vực đề nghị các xí nghiệp này ngừng tra nạp nhiên liệu JET A-1 cho mọi chuyến bay của PA từ 0h00 ngày 01 tháng 4 năm 2008 cho đến khi có chỉ đạo mới bằng văn bản của Vinapco.
Ngày 31 tháng 3 năm 2008, Vinapco gửi có công văn đến PA thông báo ngừng tra nạp nhiên liệu JET A-1 cho mọi chuyến bay của PA từ 0h00 ngày 01 tháng 4 năm 2008. Ngày 01 tháng 4 năm 2008, Vinapco có công văn gửi PA thông báo tạm thời nối lại cung cấp nhiên liệu JET A-1 cho PA trong hai ngày 01 và 02 tháng 4 năm 2008. Ngày 02 tháng 4 năm 2008, Vinapco thông báo tiếp tục tra nạp nhiên liệu JET A-1 cho tất cả chuyến bay của PA từ 0h00 ngày 3 tháng 4 năm 2008.
Tháng 5 năm 2008, Cục Quản lý cạnh tranh đã quyết định điều tra chính thức vụ việc. Ngày 14 Tháng Tư năm 2009, Hội đồng Xử lý vụ việc cạnh tranh tiến hành Phiên điều trần để xử lý vụ việc. Hội đồng kết luận công ty Xăng dầu hàng không VINAPCO đã có hành vi lạm dụng độc quyền trên thị trường nhiên liệu hàng không vi phạm các khoản 2 và 3, Điều 14 của Luật Cạnh tranh. Hội đồng quyết định phạt Vinapco 3,378 tỷ đồng về các hành vi vi phạm và 100 triệu đồng phí xử lý vụ việc.
Vinapco đã khiếu nại Quyết định xử lý của Hội đồng Xử lý vụ việc lên Hội đồng Cạnh tranh. Không nhất trí với Quyết định Giải quyết khiếu nại của Hội đồng Cạnh tranh, Vinapco đã khởi kiện ra Toà án nhân dân TP. Hà Nội và Tòa phúc thẩm – Tòa án nhân dân Tối cao.
Tháng 11 năm 2011, Tòa phúc thẩm – Tòa án Nhân dân Tối cao đã tổ chức phiên toà phúc thẩm, bác kháng cáo của công ty Vinapco. Tòa án phán quyết giữ nguyên Quyết định của Hội đồng Cạnh tranh giải quyết khiếu nại của Vinapco.
- Các hành vi lừa dối, lôi kéo bất chính khách hàng
Bản chất của hành vi này là tạo ra lợi thế cạnh tranh gian dối để lôi kéo khách hàng đặc biệt là người tiêu dùng. Trên thị trường hiện nay có các hành vi kinh doanh bất chính đã và đang phổ biến như quảng cáo lừa dối, khuyến mại nhử mồi, chào hàng quấy rối hay ép buộc. Dưới góc độ cạnh tranh, lôi kéo khách hàng là cách thức doanh nghiệp thực hiện nhằm vào khách hàng, người tiêu dùng bằng cách đưa ra lý do để khách hàng lựa chọn sản phẩm của mình, tin tưởng những thông tin về hàng hóa, dịch vụ của mình, từ đó tác động một cách trực tiếp hoặc gián tiếp đến thái độ và quyết định mua của khách hàng, người tiêu dùng. Tuy nhiên, để lôi kéo khách hàng, các chủ thể kinh doanh sẵn sàng thực hiện các hành vi trái với nguyên tắc thiện chí, trung thực, tập quán thương mại và các chuẩn mực khác trong kinh doanh dẫn đến gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến quyền và lợi ích doanh nghiệp khác.
Những dạng hành vi này khiến cho thị trường trở nên không minh bạch, tạo nên sự sai lệch về giao dịch giữa các chủ thể tham gia thị trường dẫn đến kết quả là môi trường kinh doanh chung sẽ bị ảnh hưởng.
Ví dụ Vụ việc Hạn chế cạnh tranh trong bảo hiểm học sinh của 12 doanh nghiệp tại Khánh Hoà. Hành vi ký kết thỏa thuận ngày 25 tháng 5 năm 2011 của 12 Doanh nghiệp Bảo hiểm bị điều tra là hành vi thỏa thuận ấn định giá hàng hóa, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp, quy định tại khoản 1 Điều 8 Luật Cạnh tranh.
Trên thị trường bảo hiểm toàn diện học sinh trong phạm vi tỉnh Khánh Hòa, trong giai đoạn 9 tháng đầu năm 2011, thị phần kết hợp của 12 Doanh nghiệp Bảo hiểm tham gia thỏa thuận chiếm 99.81%, vượt quá ngưỡng 30% trên thị trường liên quan quy định tại khoản 2, Điều 9 Luật Cạnh tranh.
Hành vi thỏa thuận ấn định giá hàng hóa, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp của 12 Doanh nghiệp bị điều tra là hành vi vi phạm quy định tại khoản 2, Điều 9, Luật Cạnh tranh về các thỏa thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm.
Ngày 01 tháng 9 năm 2011, Đại diện 12 Doanh nghiệp Bảo hiểm đã ký biên bản làm việc thống nhất hủy Bản thỏa thuận bảo hiểm học sinh năm học 2011-2012. Bên bị điều tra đã tự nguyện chấm dứt hành vi vi phạm do nhận thấy bản thỏa thuận có một số nội dung không phù hợp với pháp luật.
Quá trình điều tra xác định 12 Doanh nghiệp bị điều tra đã thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp Luật Cạnh tranh. Các doanh nghiệp bảo hiểm vi phạm pháp Luật Cạnh tranh nêu trên phải chịu phí xử lý vụ việc Cạnh tranh 100.000.000 đồng, đã nộp vào kho bạc nhà nước.
Mọi thắc mắc liên quan, mời Quý Khách liên hệ: Công ty Luật TNHH STC
Văn phòng tại Hà Nội: Tầng 5, Tòa nhà AC, Ngõ 78, Phố Duy Tân, Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.
Hotline: 0988873883
Email: stclawfirm.vn@gmail.com
Website: https://stclawfirm.com/
Văn phòng tại Thành phố Hồ Chí Minh: Landmark 81, Vinhomes Central Park, số 208 Nguyễn Hữu Cảnh và số 720A Điện Biên Phủ, phường 22, quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh